Επιχειρώ κατωτέρω κάποια διεύρυνση στο αδιαπτώτου ενδιαφέροντος θέμα του άρθρου του κου Καρκαγιάννη, "Οι μεγάλες ευθύνες του Ελευθερίου Βενιζέλου" (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 26 Απριλίου 2009):
Σε αυτήν εδώ τη χώρα όπου γεννήθηκε η τραγωδία, μοιραίο ίσως ήταν ως έθνος να τη βιώσουμε επανειλημμένως στη μακραίωνη ιστορία μας. Μία από τις ζοφερότερες ήταν ασφαλώς η Μικρασιατική˙ με χιλιάδες νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους μαχητές και σφαγιασθέντες αμάχους˙ με ενάμιση εκατομμύριο εξαθλιωμένους, ξεσπιτωμένους πρόσφυγες από τις χαμένες για πάντα προαιώνιες πατρίδες και εστίες˙ με χαμένα για πάντα και τα όνειρα που αιώνες έτρεφαν τις ελπίδες της φυλής. Άδηλες βουλές και δυνάμεις της σκοτεινής Ειμαρμένης και ανθρώπινες αδυναμίες συμπλέχτηκαν για να καταλήξουν σε μία από τις μεγαλύτερες υπαρξιακές δοκιμασίες του έθνους, που ο αντίκτυπος της δεν λέει ακόμη να σβήσει.
Στις ανθρώπινες αδυναμίες καταλογίζεται η ατράνταχτη, υπέρ το δέον αισιόδοξη αυτοπεποίθηση του Ελευθερίου Βενιζέλου, παρά το μέγεθος των δυσχερειών του εγχειρήματος, που του είχαν επισημανθεί (Γ.Μεταξάς, Foch & άλλοι). Η άλλη πλευρά βαρύνεται με κολοσσιαία σφάλματα και το όνειδος της χαώδους υποχώρησης, που εγκατέλειψε στο έλεος του εχθρού τους συρρέοντες για σωτηρία στη Σμύρνη.
Πρωταρχικής όμως και καθοριστικής σημασίας για την έκβαση της Μικρασιατικής διακύβευσης θεωρώ δύο παράγοντες της αδυσώπητης Τύχης, οι οποίοι ευνόησαν "σκανδαλωδώς" τους Τούρκους εις βάρος μας.
Ο πρώτος ήταν η θεόπεμπτη για τους Τούρκους, στα πρόθυρα του διαμελισμού της πατρίδας τους, παρουσία του σωτήρα Κεμάλ, ο οποίος με αφάνταστη ενεργητικότητα ανέτρεψε άρδην την κατάσταση, στρατιωτική και πολιτική. Υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες ηγετικές φυσιογνωμίες του 20 αιώνα με τιτάνιο μεταρρυθμιστικό έργο το οποίο ρίζωσε, δίνοντας νέα πνοή στη χώρα του. Δικαίως ονομάστηκε Ατατούρκ, πατέρας των Τούρκων, αν και από καταγωγής φαίνεται πως, περισσότερο αρβανιτο-σλαβομακεδονικό αίμα κυλούσε στις φλέβες του. (Θα μπορούσαν επιτυχεστέρα να τον διεκδικήσουν οι Σκοπιανοί στη θέση του Μεγαλέξαντρου).
Ο δεύτερος, ίσως σπουδαιότερος παράγων, η μοιραία χρονική σύμπτωση της εγκαθίδρυσης του κομμουνισμού στην αχανή Ρωσία. Ξαφνικά, στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας αναδύεται μία νέα, ανεξερεύνητη δύναμη με άφθαρτο ακόμη από τη δοκιμασία του χρόνου, δελεαστικό όραμα και επαγγελίες για όλους "της γης τους κολασμένους", σκορπώντας ρίγη πανικού στους Δυτικούς νικητές του πολέμου, "κεφαλαιοκράτες και αποικιοκράτες". Αρον-άρον εγκαταλείπουν οι Σύμμαχοι κάθε ιδέα διαμελισμού της Τουρκίας, θυσιάζοντας μεταξύ άλλων και την υπεσχημένη ανεξαρτησία της μεγάλης Αρμενίας. Μία ισχυρή Τουρκία φαντάζει τώρα σαν το μόνο δυνατό ανάχωμα ανάμεσα στον επίφοβο νεοπαγή κολοσσό και τα εγγύτατα πετρέλαια του Περσικού κόλπου. Η μικρασιατική εμπλοκή της Ελλάδας καθίσταται πλέον σαφώς επιβλαβής για τα συμφέροντα των Συμμάχων.
Ακόμη περισσότερο που η νέα Ρωσία, στον κατακερματισμό της Τουρκίας διαβλέπει επέκταση της Δυτικής επιρροής στα διάδοχα νέα μορφώματα που θα δημιουργούνταν στο υπερκαυκασιανό υπογάστριό της (όπως τούτο επιχειρείται προσφάτως εκεί και στην Κεντρική Ασία). Εκδηλώνεται λοιπόν χωρίς χρονοτριβή κατά της "ιμπεριαλιστικής" κατ'αυτήν μικρασιατικής εκστρατείας, (αντεκδικούμενη ταυτοχρόνως την υπό δυνάμεών μας αντικομουνιστική εκστρατεία στην Ουκρανία), βοηθώντας ποικιλοτρόπως τον Κεμάλ. Ως δείγμα καλών προθέσεων, φθάνει μέχρι σημείου να επιστρέψει στην Τουρκία τις από προηγούμενο ρωσοτουρκικό πόλεμο κατεχόμενες αρμενικές περιοχές του Καρς και Αρνταχάν!
Το αποτέλεσμα: δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα με συγκρουόμενες κοσμοθεωρίες και επεκτατικές πολιτικές ανταγωνίζονται για την ακεραιότητα και ισχύ της Τουρκίας του μέλλοντος με τραγικό θύμα την εν μέσω αυτών των τεραστίων συμπληγάδων παγιδευμένη δύστυχη Ελλάδα με το παράτολμο όνειρο της.
Η ριζική αλλαγή της πολιτικής των Συμμάχων επισφραγίζεται συμβολικά με την απίστευτα κυνική και απάνθρωπη "ουδετερότητα" των συμμαχικών πολεμικών πλοίων εν όψει του δράματος του αλλόφρονος πλήθους στην προκυμαία της φλεγόμενης Σμύρνης το μαύρο καλο(;)καίρι του 1922.
