Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου 2006

Δον Κιχώτες έναντι Αττίλα

Από τα ωραιότερα, νομίζω, τεύχη είναι οι χριστουγεννιάτικες Επτά Ημέρες της «Κ», αφιερωμένες στα 400 χρόνια του Δον Κιχώτη, εμβληματικής μορφής ιδαλγού - νοσταλγού ιδανικού παρελθόντος. Αρνούμενος την πραγματικότητα, η οποία δεν τον ικανοποιεί, ο τραγικός ιππότης καταφεύγει στον φανταστικό κόσμο περασμένων μεγαλείων, που μάταια και αξιοθρήνητα προσπαθεί να αναβιώσει. Φαινόμενο χαρακτηριστικό ρευστών, μεταβατικών εποχών της ιστορίας, με μεγάλες μεταβολές· σαν αυτές που ζούμε και στον τόπο μας αφουγκραζόμενοι δυσοίωνα μηνύματα του μέλλοντος, που προκύπτουν από τις εξελίξεις της πορείας μας στον χωροχρόνο. Τον χρόνο, τον οποίο η τεχνολογία συνεχώς επιταχύνει, με κίνδυνο οι ράθυμοι να χάσουμε το τρένο, όπως η Ισπανία του Δον Κιχώτη· τον χώρο, στον οποίο ο γιγαντούμενος δύστροπος γείτονας ρίχνει τη βαριά σκιά του. Δύο σοβαρές προκλήσεις από την επιτυχή αντιμετώπιση των οποίων κρίνεται το μέλλον μας.

Όμως, με εξαίρεση τη θαυμαστή ποντοπόρο ναυτιλία μας, το θρυλικό σε άλλους καιρούς επιχειρηματικό δαιμόνιο της φυλής δεν φαίνεται ιδιαίτερα γόνιμο εκτός συνόρων. Δεν είναι εν τούτοις μακρινή η εποχή Δοξιάδη, όταν ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες δημιουργούσαν στη Μέση Ανατολή έργο και έσοδα για τη χώρα. Οι αντίστοιχες τουρκικές, χρόνια τώρα αλωνίζουν την αχανή ρωσική επικράτεια, κατασκευάζοντας έργα και κτίρια, ενώ οι ημέτερες αρκέστηκαν στην -εντός των συνόρων- εξάντληση των ανεξέλεγκτων χρυσοφόρων υδάτων του ολυμπιακού πακτωλού. Φιλοδοξούμε να καταστήσουμε τη Θεσσαλονίκη πόλο διαβαλκανικών δραστηριοτήτων φαίνεται όμως -και οι σοβούσες ποικίλες εκκρεμότητες στην περιοχή ασφαλώς δεν βοηθούν-, πως ήδη ο ρόλος αυτός έχει υφαρπαγεί από την ακτινοβολία της Κωνσταντινούπολης. Το ίδιο συμβαίνει και με τις φιλοδοξίες μας σχετικά με το ενεργειακό σταυροδρόμι που θέλουμε να καταστήσουμε τη χώρα μας· και εδώ -λόγω θέσης- μας έχει υπερκεράσει η Τουρκία, με επιστέγασμα το λαμπρού μέλλοντος λιμάνι του Τζεϊχάν.

Μπλεγμένοι, εκόντες άκοντες, στα αδυσώπητα γρανάζια του αναπόφευκτου παγκόσμιου ανταγωνισμού που απαιτεί σοβαρή δουλειά και εγρήγορση, εμείς κοιτάμε πώς να διασώσουμε τα, εν πολλοίς ακόπως, «κεκτημένα» μας εντός της απλόχωρης και απλόχερης σιγουριάς του δημόσιου καταφυγίου. Όταν, στον παγκόσμιο ανταγωνισμό προστίθεται και το βάρος, ψυχικό και οικονομικό, μιας μόνιμης απειλής εξ ανατολών. Απειλής η οποία, σαν τον πρόσφατο φονικό ιό, εμφανίστηκε στην ίδια περιοχή της λίμνης Βαν πριν από κοντά χίλια χρόνια (στο «προδωσέταιρον» Μαντζικέρτ) και μετάλλαξε την ελληνορθόδοξη μήτρα της βυζαντινής Ανατολίας σε Ana-Dolu, μητέρα-πατρίδα των Τουρανών επιγόνων των επιδρομέων του Ισλάμ, με όλα τα επακόλουθα της τραγικής συρρίκνωσης του εθνικού μας χώρου. Απειλές εναλλασσόμενες με πράξεις ωμής βίας (στην Πόλη, στην Κύπρο κ.λπ.), που άφησαν ανεξίτηλα Αττιλικά αποτυπώματα.

Ο χρόνος δεν μας παίρνει άλλο για νοσταλγικές παλινδρομήσει ας πάψουμε πια να δίνουμε μάχες για το παρελθόν, χάνοντας το μέλλον. Μόνη λύση για να ξεφύγουμε από τη μίζερη μετριοκρατία είναι η ριζική αναβάθμιση της χωλαίνουσας παιδείας μας με έμφαση στις θετικές επιστήμες, το κατ' εξοχήν πεδίο γνωστικής πειθαρχίας, disciplina, που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη· αυτές προάγουν -και όχι βεβαίως η απομνημόνευση των κανόνων του πολυτονικού- και ακονίζουν τη σκέψη για την επίλυση των πολλαπλασιαζόμενων προβλημάτων της εποχής μας. Παράδειγμα, ο όχι πολύ μεγαλύτερος λαός του Ισραήλ· πορευόμενος επί τρεις σχεδόν χιλιετίες μέσα από φρικτές συμπληγάδες αιχμαλωσιών, διωγμών και ολοκαυτώματος, όχι μόνον επιζεί, αλλά, παράλληλα με πρωτεύοντα ρόλο στη διεθνή οικονομία, διακρίνεται στις τέχνες και στις επιστήμες, σαρώνοντας τα βραβεία Nobel, κατορθώνοντας έτσι την επιβίωση του σε ένα εχθρικό περιβάλλον.