Το εξαίρετο άρθρο του κου Καρκαγιάννη, "Η αναστήλωση των εικόνων και η ιστορική υποκρισία" ("Καθημερινή" 22/03/2009), φωτίζοντας και την συχνά παραλειπόμενη, σκιερή πλευρά της ιστορίας, δίνει την ολοκληρωμένη εικόνα της κρισιμότερης ίσως εποχής του Βυζαντίου, όπου η διαπάλη μεταξύ των δυνάμεων της μεταρρύθμισης και του καλογερικού σκοταδισμού κατέληξε στην επικράτηση των τελευταίων. Η αναστήλωση των εικόνων, λαμπρά εορταζόμενη, εξουδετερώνει με εκτυφλωτικό εορταστικό φως τις καταστρεπτικές διεργασίες, οι οποίες έκτοτε, με επιτεινόμενη ένταση, υπέσκαψαν τη ζωτικότητα της κοινωνίας και οδήγησαν στον μαρασμό και τελικά στον όλεθρο. Γεγονότα όπως η άρση της πολιορκίας της Βασιλεύουσας από "θεομηνία" που κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, αποδόθηκαν στη θεία παρέμβαση και εορτάστηκαν πάλι δεόντως με τον Ακάθιστο Ύμνο. Κραταιώνονταν έτσι το καλλιεργούμενο αίσθημα της απόλυτης εξάρτησης από τη θεϊκή βούληση, περιορίζοντας αντιστοίχως την ανάγκη ανθρώπινης αντίδρασης στον κίνδυνο, σε παρακλητικές δεήσεις και λιτανείες. Η αρχαία σοφία με το "συν Αθηνά και χείρα κίνει" είχε συντριβεί υπό το βάρος της τυφλής πίστης. Προς την ίδια κατεύθυνση συνήργησε και το προσεγγίζον τέλος της πρώτης χιλιετίας, προξενώντας δέος στους δεισιδαίμονες για επικείμενη Ημέρα της Κρίσεως.
Το αποτέλεσμα υπήρξε μοιραίο. Ενώ στην ανατολή, στα αρμενικά σύνορα της αυτοκρατορίας τουρκικά φύλα με τον επιθετικό φανατισμό των νεοφωτίστων στο Ισλάμ ορέγονταν τα λιβάδια και τα πλούτη του Βυζαντίου, οι Βυζαντινοί κατέφευγαν αθρόως στα μοναστήρια, απογυμνώνοντας το στράτευμα από μάχιμους, τους οποίους αντικαθιστούσε αυξανόμενος αριθμός αφερέγγυων ξένων μισθοφόρων. Αν και δεν έλειψαν εξαιρέσεις φωτισμένων και δραστήριων ηγετών που προσπάθησαν να ανακόψουν την πορεία προς την καταστροφή, η φορά του ρεύματος του εσωστρεφούς αναχωρητισμού υπήρξε ασυγκράτητη. Ο Κ.Παπαρρηγόπουλος αναφέρει ότι ο κόσμος είχε καταληφθεί από "μοναστηριακή μέθη". Επιβλητικά μοναστήρια (βλέπε Αγιον Ορος), αλλά και μικρότερα, αφιερώματα μεγιστάνων, κτίζονταν σε όλη την επικράτεια για να στεγάσουν το μέγα πλήθος (το ένα τρίτο ήταν εξαρχής αμέτοχο στρατιωτικής υπηρεσίας , αλλά και από τους υπολοίπους πλείστοι την απέφευγαν ποικιλοτρόπως). Επί πλέον ο εξοπλισμός του στρατεύματος είχε οικτρά παραμεληθεί, όπως ζωντανά περιγράφει χρονικογράφος της εποχής (Σκυλίτσης).
Η σύμπτωση των ανωτέρω αρνητικών δεδομένων, στρατός όπου πλειοψηφούσαν ξένοι μισθοφόροι, συμπεριλαμβανομένων και Τούρκων (!), πλημμελώς εξοπλισμένος, αυτομολία των Τούρκων προς τους ομοφύλους των και προδοτική εγκατάλειψη του πεδίου της μάχης από βυζαντινό στρατηγό αντίπαλης φατρίας, συνθέτει το σκηνικό της τραγικής μάχης του Μαντζικέρτ (1071), όπου αιχμαλωτίζεται τραυματισμένος ο ηρωικώς πολεμήσας αυτοκράτωρ Ρωμανός Διογένης και άνοιξαν οι πύλες της Μικράς Ασίας στον τουρκικό εποικισμό και στην έκτοτε κακή μας μοίρα. Και μας έμεινε η καλογερική παρηγοριά πως "ήτανε θέλημα θεού η Πόλη να τουρκέψει”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου