Στις παρυφές του χάους όπου βρισκόμαστε αυτή την εποχή, όταν η "συνείδηση" δραπετεύει πίσω από αποκριάτικες μάσκες και εξαφανίζεται, αφήνοντας τον όλεθρο, θύτες και θύματα μπερδεύονται στον στρόβιλο στρεβλών ιδεολογημάτων και της πιο στυγνής ιδιοτέλειας, με τον ένοχο της αναταραχής τοποθετημένο μονίμως στο αντίπαλο στρατόπεδο, η μνήμη ταξιδεύει ανάμεσα στις, -δυστυχώς όχι λίγες,— ανάλογες στιγμές της μακραίωνης ιστορίας μας. Μια από τις πιό χαρακτηριστικές, η εποχή της 4ης Σταυροφορίας.
Τη γνώση μας συνταράζει η απίστευτη άλωση της θεοφύλακτης Πόλης , το ακατονόμαστο κούρσεμα από τους βαρβάρους Σταυροφόρους, Φράγκους και δόλιους Ενετούς, της βασιλίδας των πόλεων, πρωτεύουσας της (άλλοτε) κραταιάς Ρωμανίας, της "Αγιωτάτης Αυτοκρατορίας των Χριστιανών Ελλήνων" (κατά τον Αλέξιο Κομνηνό). Φόνοι, εμπρησμοί και μία κολοσσιαία λεηλασία και καταστροφή μοναδικών καλλιτεχνικών και πνευματικών (βιβλιοθήκες, συγγράμματα) θησαυρών που είχαν συσσωρευτεί επί αιώνες στην ως τότε άπαρτη Πόλη. Μετά το έγκλημα αυτό κατά του πολιτισμού, ακολούθησε (1204-) η μοιρασιά ανάμεσα στους Φράγκους ηγεμόνες και τους Ενετούς, υπολειμμάτων της διαλυθείσας αυτοκρατορίας, με τέσσερεις διάσπαρτες περιοχές στην Ηπειρο, Πελοπόννησο, Νίκαια και Τραπεζούντα στη Μικρασία, υπό έλληνες ηγεμόνες. Αυτά ως προς την ενοχή Φράγκων και Ενετών.
Πώς βρέθηκαν όμως Φράγκοι και Ενετοί στην Κωνσταντινούπολη; Η Βυζαντινή -κατ' όνομα μόνο- Αυτοκρατορία, βρισκόταν ήδη σε προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης. Στη Βαλκανική χερσόνησο, Βούλγαροι, Βλάχοι και εγχώριοι ηγεμονίσκοι ανταγωνίζονταν μιαν αδύναμη κεντρική εξουσία. Στην ανατολή, στο άλλοτε βυζαντινό προπύργιο, οι Τούρκοι είχαν εγκατασταθεί στο μεγαλύτερο μέρος του υψιπέδου της Μικράς Ασίας και πίεζαν προς τα παράλια. Επί του θρόνου, της Βασιλεύουσας, η ανεκδιήγητη δυναστεία των Αγγέλων(!) επιδιδόταν σε αγώνα οικογενειακής αλληλοεξόντωσης, φυλακίζοντας, τυφλώνοντας, στραγγαλίζοντας τα μέλη της. Γιος του αυτοκράτορα Ισαακίου Αγγέλου, ο οποίος καθαιρέθηκε και τυφλώθηκε από τον αδελφό του Αλέξιο III που πήρε το θρόνο, Αλέξιος και αυτός, κατέφυγε στη Δύση, όπου ετοιμαζόταν η 4η σταυροφορία, με στόχο πάντα τους Αγίους Τόπους και πρώτο σταθμό απόβαση στην Αίγυπτο. Η εκτροπή προς την Κωνσταντινούπολη, πράξη εσχάτης προδοσίας, οφείλεται στις ακάματες προσπάθειες του νεαρού Αλεξίου με την υποστήριξη του αυτοκράτορα της Γερμανίας, Φιλίππου της Σουηβίας (συζύγου της αδελφής του Ειρήνης), να πείσει τους σταυροφόρους και τους Ενετούς που θα τους μετέφεραν να κατευθυνθούν στην Κωνσταντινούπολη και να αποκαταστήσουν τον πατέρα του Ισαάκιο και τον ίδιο στον αυτοκρατορικό θρόνο. Ως ανταμοιβή έδωσε "εγγράφως" υπόσχεση για την υπαγωγή της ελληνικής εκκλησίας στην Αγία Έδρα και την καταβολή μεγάλου χρηματικού ποσού. Κατόπιν αυτού και παρά την αρχική σφοδρή αντίθεση του πάπα Ιννοκέντιου III στην εμπλοκή των σταυροφόρων με έτερο χριστιανικό κράτος, ο υπέργηρος αλλά ακαταπόνητος και πανούργος ενετός Δόγης Δάνδολος, διαβλέπων δυνατότητες περαιτέρω εκμετάλλευσης της ανόσιας πρόσκλησης του Αλέξιου για επέμβαση στα εσωτερικά ζητήματα του Βυζαντίου, έπεισε τους πάντες για την αναγκαιότητα της εκτροπής.
Η αδυναμία εξεύρεσης του υπεσχημένου χρηματικού ποσού, η αγανάκτηση του πληθυσμού για τα τεκταινόμενα, τα οποία θεωρούσε προδοτικά, οδήγησε σε δραματικά γοργές εναλλαγές των νεμομένων τον αυτοκρατορικό θρόνο˙ η απόδραση ενός εξ αυτών με τον κρατικό θησαυρό, συμπλοκές εγχωρίων δυνάμεων με σταυροφόρους και η ρευστότητα της κατάστασης παρέσχε τελικά το πρόσχημα για την οριστική κατάληψη της Πόλης με τα προεκτεθέντα οικτρά αποτελέσματα.
Δεύτερο μετά το Μαντζικέρτ (1071) που άνοιξε τις πύλες της βυζαντινής Μικράς Ασίας στην τουρκική εγκατάσταση, συντριπτικό πλήγμα κατά του μεσαιωνικού ελληνισμού, ο οποίος παρά την ανάκτηση της Πόλης από τους Λατίνους το 1261, όδευε αναπότρεπτα προς το μοιραίο 1453.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου